سخنراني دكتر «سجاد آيدين‌لو» در معرفي و پاسداشت دكتر «جلال خالقي مطلق» در پنجمين مراسم نکوداشت حكيم ابوالقاسم فردوسي
اصفهان – ارديبهشت 1386
به نام خداوند جان و خرد
جناب استاد، دكتر خالقي مطلق، سالها پيش در مصاحبه‌اي، در پاسخ اين پرسش كه به نظر حضرتعالي، مهم‌ترين و ارزشمندترين كار در باب شاهنامه چيست و از چه كسي است؟ فرموده بودند: واژه‌نامه بسامدي «فريتس ولف» آلماني.
اكنون و در اين مجلس، با قاطعيت تمام ميتوان گفت كه نام درخشان و بزرگ ايشان نيز، نه تنها در كنار نام دانشمندِ رنج ديده آلماني؛ بلكه بسيار بالاتر و نمايان‌تر از ايشان خواهد نشست؛ در حوزه تاريخ مطالعات شاهنامه شناسي.
دكتر «جلال خالقي مطلق»، متولد 1316 هـ . ش در تهران، و داراي درجه دكتراي شرق‌شناسي، مردم شناسي و تاريخ باستان، از دانشگاه هامبورگ آلمان هستند كه از سال 1350 هـ . ش تاكنون نيز، در بخش ايران‌شناسيِ همان دانشگاه در منصب استادي، به تدريس و افاضه مشغول بودند؟
كارنامه پر برگ و بار و درخشان ايشان، به اندازه‌اي مفصل و مطول هست؛ كه ذكر دقيق جزئيات آن، بي‌مبالغه نيازمند سخنراني جداگانه‌اي است. بنده، در اين جا، فقط به رئوس آن اشاره مي‌كنم، علاقه‌مندان براي اطلاع بيشتر در باب فعاليتهاي ايشان تا سال 80 مي‌توانند به مقدمه مجموعه مقالات ايشان، با نام «سخن‌هاي ديرينه» كه به كوشش آقاي دهباشي گردآوري شده، مراجعه فرمايند.
و اما مختصري از فعاليتهاي درخشان ايشان:
1) تصحيح علمي - انتقادي شاهنامه در هشت جلد كه دو دفتر آن به همكاري دو دانشمند ديگر ايراني بوده است.
3) دو گزيده مقالات ارزشمند به نام «گل رنج‌هاي كهن» و «سخن‌هاي ديرينه» كه داشتن و خواندن آن، براي هر ايرانيِ شاهنامه خوان و شاهنامه دوست، ضرورتي است گريز ناپذير.
4) ترجمه جلد اول كتاب «اساس اشتقاق فارسي» اثر «پاول هورن».
5) بيش از صد مقاله و نقد تخصصي درباره تاريخ، فرهنگ و ادبيات ايران، به ويژه در حوزه شاهنامه‌شناسي و ادب حماسي.
6) ده‌ها مدخل تخصصي در دانشنامه‌هاي تراز اول ملي و بين‌المللي از جمله دانشنامه «ايرانيكا»، دائره‌المعارف بزرگ اسلامي و دانشنامه زبان و ادب پارسي فرهنگستان.
7) دو ترجمه و تاليف با نام «حماسه» و «ايرانيات» كه اين مژده را خدمت حضار علاقه‌مند بدهم كه به زودي منتشر خواهد شد.
و نكته جالب در كارنامه فعاليتي ايشان، اين است كه در مباحث نقد ادبي معمولاً اين قول سنتي رايج است كه اجتماعِ اوج تحقيق و سرايندگي و نويسندگي از مقوله اجتماع نقيضین است. يك شخص يا مي‌‌تواند محققي توانا باشد و يا شاعر و نويسنده‌اي توانا، منتهي جالب توجه و پرشگفتي است كه اين دو مقوله متضاد، در شخص شخيص و وجود شريف حضرت استاد، گرد آمده و ايشان به همان اندازه كه در شاهنامه شناسي و مطالعات ادبي به لحاظ تحقيقي توانا هستند؛ دستي توانا در نويسندگي و سرايندگي نيز دارند. و اميدواريم كه رباعيات و غزليات زيباي ايشان هم در قالب مجموعه يا مجموعه‌هاي مستقلي، منتشر شود. بنده فقط يك مصراع از سر مطلع يكي از غزليات ايشان را كه ميتوان گفت وصف حال حضرت ايشان است، عرض مي‌كنم: «تا هستم، خسته هستم.» كه وصف حال چهل سال تحقيق ايشان است. مهم‌ترين كار ايشان، چون كه معرف حضور حاضران مجلس است، تصحيح و شرح شاهنامه است كه ايشان به تنهایی خویش، رستم آسا قدم در راه هفت خوان دشوار تصحيح شاهنامه نهاد، و با حدود چهل سال، رنج جسم و عرق ريزانِ روح، سرافرازانه از اين هفت خوان، پيروز و موفق، بيرون آمدند و «بر اين مژده، گر ديده خواهي، رواست.» كه مجموعه هشت جلدي تصحيح ايشان، به همت بنياد دائره‌المعارف بزرگ اسلامي، ان شاء الله تا پايان امسال منتشر خواهد شد. با تقديم بيتي از «فردوسي» به ايشان استدعا خواهم كرد كه با سخنراني خويش، با عنوان اخلاق در شاهنامه، ما را مستفيض و مستِ فيض بفرمايند:
مر او را ستايند، كردار اوست
جهان سر به سر، پر ز آثار اوست
پستها
متاسفانه شاهنامه دکتر خالقی مطلق با غلطهای لغوی و نگارشی بسیاری همراه است. با کمال احترام به آقای دکتر، این شاهنامه باید تصحیح شود.
پاسخحذف