عنوان فرعی جلد دوم : موزاییک های ساسانی
نویسنده : رومن گیرشمن
ترجمه : اصغر کریمی
نوبت چاپ و سال انتشار جلد اول : چاپ اول ؛ 1379
نوبت چاپ و سال انتشار جلد دوم : چاپ اول ؛ 1378
ناشر: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)
شمارگان جلد اول : 3000 نسخه
شمارگان جلد دوم : 2000 نسخه
«رومن گیرشمن» در ایران بیشتر با کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» شناخته می شود؛ کتاب های دیگر وی از شهرت کمتری برخوردارند، یا به کلی ناشناخته مانده اند. یکی از این کتاب ها، کتاب «بیشاپور» است. در واقع این کتاب، گزارش حفاری های باستان شناسانه در منطقه ی «بیشاپور» است؛ كه «گيرشمن» نيز از اعضاي اين گروه كاوشگر بوده.
پيشگفتار جلد اول کتاب را «محمد مهریار» معمار و باستان شناس سرشناس نوشته است. پس از اين پيشگفتار، «پیش درآمد» و مقدمه ی نویسنده – رومن گیرشمن - آمده است؛ که نويسنده در «مقدمه» گزارش کوتاهی دارد از شروع حفاری ها و روند کار و حوادثی که در این میانه رخ داده است. ودر پی آن کتاب در 8 فصل ادامه می یابد. فصولی که با کمک تاریخ و باستان شناسی خواننده را با شهر تاریخی بیشاپور بیشتر آشنا می کند. برای نمونه هنگامی که نویسنده از سنگ نوشته یا سنگ نگاره ای یاد می کند، ابتدا توصیف کاملی از جزییات آن سنگ نوشته يا سنگ نگاره ارائه داده و سپس به ترجمه و تفسیر سنگ نوشته یا سنگ نگاره ها می پردازد.
جلد اول کتاب تصاویر گوناگونی از سنگ نوشته ها و یافته های باستان شناسی در بیشاپور و دارابگرد دارد؛ که البته این تصاویر سیاه و سفید هستند.
عناوین فصول جلد اول کتاب «بیشاپور» به ترتیب از این قرارند :
پیش گفتار
پیش درآمد
مقدمه
فصل 1 : منابع تاریخی
فصل دوم : شهر سازی
فصل سوم : کهندژ (آکروپل)
فصل چهارم: نقش برجسته های بیشاپور
فصل پنجم: نقش برجسته درابگرد
فصل ششم : دو جنگ اول شاپور اول علیه روم
فصل هفتم: جنگ سوم شاپور اول علیه روم
فصل هشتم: هنر صخره ای در زمان شاپور اول
نتیجه
و اما جلد دوم
جلد دوم کتاب با عنوان فرعی «موزاییک های ساسانی» به بررسی تزیینات به کار رفته در بناهای بیشاپور می پردازد: موزاییک های به کار رفته در بناها و گچبری های سازه های باستانی. ساخت طرح های موزاییکی با موضوعات گوناگون، مانند پوشاک، جواهرات، وسایل موسیقی، چوگان ، فرشته بالدار، رقصندگان ، پرندگان و ... .
«محمد حسن محبعلي» مقدمه‌ي جلد دوم را با عنوان «درآمدی بر ترجمه کتاب» نگاشته ، كه به دنبال اين مقدمه، «مقدمه مولف» آمده است. پس از اين مقدمه، کتاب در پنج فصل به شناسایی تزیینات موزاییک های ساسانی و گچبری هاي به کار رفته در بناها پرداخته است. کتاب تصاویر گوناگونی از موزاییک های به کار رفته در بناها را دارد ؛ كه بيشتر اين عكس‌ها سیاه و سفید هستند و تنها سه عکس رنگی از موزاييك ها در اين كتاب ديده مي‌شود. علاوه بر اين، در این کتاب نقشه ی شهر «بیشاپور» و پلان هایی از محوطه های باستانی آمده که در آن ها موزاییک های ساسانی به کار رفته دیده می شود، و البته نقشه ی شهر «بیشاپور» را فردی به نام «هاردی» ترسیم کرده است. تصاویر، نقشه، و پلان هایی که برای فهم بهتر مطالب کتاب بسیار کمک کننده است.
عناوین مطالب جلد دوم کتاب به ترتیب عبارتست از:
درآمدی بر ترجمه کتاب
مقدمه مولف
فصل اول: معماری و تاریخ بیشاپور
فصل دوم: ایوان موزاییک
فصل سوم: حیاط موزاییک
فصل چهارم : مطالعه تطبیقی موزاییک ایوان
فصل پنجم: گچ بریها
نتیجه
سکه های ساسانی و عربی به دست آمده از حفاری بیشاپور
فهرست شکلهای درون متن
فهرست نقشه های خارج از متن
فهرست عکسهای لوح ها
بخش عکسهای بیشاپور
در پایان گفتنی است که در جلد دوم، مولف ضمن استفاده از لوح ها و سکه های کشف شده در محوطه ی تاریخی بیشاپور، به توصیف کاملی از آنها پرداخته است. و اطلاعات کاملی درباره ی لوح ها و سکه هایی که در حفاری های بیشاپور به دست آمده اند به خواننده ارائه می دهد.
کتاب «بیشاپور» کتابی است که می تواند منبع خوبی باشد برای دوستداران هنر، معماری، تاریخ و به ویژه باستان شناسی.
آرش اشایی
پست‌ها
