عرفان و فلسفه که پیوندی ناگسستنی دارند، در میان همه ی ملل دنیا دیده می شود؛ به همین سبب عرفان و فلسفه شاخه هایی گوناگون دارند: عرفان و فلسفه ی ایرانی ، فلسفه و عرفان یونان باستان، عرفان و فلسفه ی سرخ پوستی، عرفان و فلسفه ی چین باستان و ... کتابِ «آیین قبالا (عرفان و فلسفه ی یهود) » ، نگاهی دارد به فلسفه و عرفان یهودیان. کتاب، در بردارنده ی یک مقدمه با نام «گزارش پژوهش» و یک پیشگفتار و 3 مقاله درباره ی آیین قبالا است، که هر مقاله را یک نویسنده ، نوشته است و «شیوا کاویانی» که نویسنده ی یک مقاله از این سه مقاله است (مطالبی از «شیوا کاویانی» که در این کتاب آمده، عبارتند از: «پیشگفتار» و «مطالعه یی تطبیقی در عرفان یهود و قبالا») آن ها را گردآوری و ترجمه کرده است.
کتاب با مقدمه ای با عنوان «گزارش پژوهش» آغاز می شود؛ در این مقدمه ی کوتاه ، نویسنده توضیحاتی دارد درباره ی عرفان و انواع گوناگون اندیشه های عرفانی، و دلایل انتخاب این موضوع برای نگارش و گردآوری کتاب. پس از این مقدمه ی کوتاه، مقاله ی اول کتاب یا «پیشگفتار» (که خانم «شیوا کاویانی» آن را نوشته است) در این کتاب دیده می شود. پیشگفتار دارای سه بخش است، بخش اول با نام «آیین قبالا: دیدگاه نظری و کارکردی» ، خواننده را با اصول و دیدگاه های آیین قبالا آشنا می کند ، خانم «شیوا کاویانی » در پیشگفتار درباره ی «آیین قبالا» چنین می نویسد: « قبالا، پدیده ای یگانه است و نبایستی آن را همسان با مفهوم «عرفان» در تاریخ دین انگاشت. در واقع، قبالا عرفان است؛ اما همزمان، در برگیرنده ی دو مفهوم و معنایِ «رازوری = نگرش اشراقی» [Mysticism ; Esoterism] و «یزدان شناسی» [Theosophy] است.»[1]
بخش دوم پیشگفتار کتاب - «آیین قبالا در گستره تاریخ» - تاریخچه ای کوتاه است از سیر تحول آیین قبالا و تاثیراتی که اندیشه های فلسفی و عرفانی ایرانی، یونانی و غیره بر «آیین قبالا» داشته اند. و در بخش سوم از پیشگفتار با عنوان «اصطلاح شناسی و تعبیرهایی چند از قبالا» با برخی از اصطلاحات متداول در آیین قبالا آشنا می شویم؛ همچنین خواهیم دید که از چه زمانی این واژه – واژه ی قبالا- از چه زمانی متداول شده و به مفهوم امروزین آن در متون و نوشته ها به کار رفت.
نوشتار نخست کتاب ، با نام «مطالعه یی تطبیقی در عرفان یهود و قبالا» در چند زیر بخش به توضیحاتی درباره ی عرفان یهود و آیین قبالا می پردازد. در بخش فرعی «شکوفایی عرفان یهود» نویسنده نگاهی دارد به عرفان یهودی و آیین قبالا؛ و در ادامه ی همین بخش فرعی دو جریان مهم در آیین قبالا معرفی می شود: « دو جریان متاخر و مهم در عرفان یهود تداوم داشته است. نخستین آن، اندیشه یا حکمت قبالایی اسحاق لوریا (1534 – 1572) است که بر اساس تبیین کیهان شناختی وی از شر، آفرینش با کنشِ خود کاستن یزدانی، آغاز یافت و سبب فیضان نور زاینده شد .»[2] و جریان دوم، به نام «جنبش حسیدیم» در قرن هجدهم در جنوب لهستان و اکراین به وجود آمد؛ که باورهای این جنبش مبنی بر اندیشه ی یگانگی و همگونی با خدا ، مخالفت هایی را با این جریان – جنبش حسیدیم – در بین منتقدان آن برانگیخت؛ اما از سوی دیگر «جنبش حسیدیم جنبشی مردمی شد که کشش دوسویه را در خود داشت. از یک سو، فروتن ترین فرد می توانست عارفانه زندگی کند. ... از سوی دیگر، جنبش حسیدیم یک نخبه ی دینی پرورد. هر جامعه یی به وسیله ی یک صدیق Tsaddiq یا خاخام Rehe اداره می شد. صدیقیم بیانگر بُعد درونیِ جنبش حسیدیم بود، بعدی که فرد به میانجی آن، نوعی عرفان متعالی را تجربه می کرد.»[3]
در زیر بخش دوم با عنوان «اصطلاح شناسی» با واژه شناسی و مفهوم «قبالا » آشنا می شویم و همچنین از اهداف «قبالا» با خبر می شویم. در بخش فرعی سوم یا «بررسی تاریخی» نگارنده ی کتاب ، تاریخچه ای از آیین قبالا نوشته است و همچنین در همین بخش فرعی با کتاب های مهمِ آیین قبالا و نویسندگان آن ها آشنا می شویم. زیر بخش چهارم - «قبالای مسیحی» - مطلبی است پیرامون آیین قبالا در دین مسیحیت و تاثیر گذاری آیین قبالای یهودی بر آیین قبالای مسیحی. در بخش فرعی پنجم با نام «بررسی پدیدار شناختی» مهم ترین آموزه های حکمت عرفانی در آیین قبالا را خواهیم شناخت و خواهیم دید که این آموزه های عرفانی چه پیوندهایی با آموزه های سایر شاخه های عرفان در مشرق زمین دارد.
نوشتار دوم کتاب یا «گرایش های فکری عرفان یهود» ، مقاله ای است از «گرشوم گ. شولم» که در واقع ترجمه ی یک فصل از یکی از کتاب های آقای «شولم» می باشد.[4] در ابتدای این نوشتار در سه صفحه در مطلبی به نام «درباره ی نویسنده» با زندگی و آثار «شولم» آشنا می شویم. پس از آن بخش فرعیِ «ویژگی های کلی عرفان یهود» آمده است که در این بخش ، اطلاعات و مطالبی درباره ی عرفان یهودی و آیین قبالا آمده است.
نوشتار سوم با عنوان «راهیابی به آیین سیر و سلوک {الهدایه الی الفرائض القلوب} اثر ابن باقودا» با یک مقدمه ی کوتاه به نام «درباره ی نویسنده» آغاز می شود که ما را با زندگی «ابن باقودا» شاعر و فیلسوف یهودی آشنا می کند. پس از این مطلب کوتاه درباره ی «ابن باقودا» چکیده و برگردانی از دو باب از کتاب «الهدایه الی الفرائض القلوب» نوشته ی «ابن باقودا» آمده است تا خواننده آشنایی کوتاه با این کتاب مهم در آیین قبالا پیدا کند؛ «چکیده و برگردان باب نهم – زهد» که به بررسی اندیشه های زاهدانه بر بنیاد «آیین قبالا» می پردازد و انواع زهد در دین یهود را بررسی می کند. بخش فرعی دیگر از نوشتار سوم با عنوان «چکیده و برگردان باب دهم – محبت به خداوند» مطالبی دارد درباره ی عشق ورزیدن به خدا و اهمیت این علاقه مندی و عشق به خدا؛ و البته از دیدگاه آیین قبالا.
کتاب پس از این سه مقاله یا نوشتار، دو فرهنگ لغات و اصطلاحات فلسفی و عرفانی دارد با نام های «واژه نامه ی فارسی به انگلیسی» و «واژه نامه ی انگلیسی به فارسی» که برای خواننده می تواند در هنگام مطالعه ی کتاب ، کمک کننده باشد.
آرش اشایی
شناسنامه ی کتاب:
عنوان کتاب : آیین قبالا (عرفان و فلسفه ی یهود)
برگردان و پژوهش : شیوا کاویانی
ناشر : تهران ، انتشارات فراروان
نوبت چاپ : چاپ دوم
سال انتشار : 1384
شمارگان : 2000 نسخه
تعداد صفحات : 144 برگ
1- آیین قبالا (عرفان و فلسفه ی یهود) ؛ برگردان و پژوهش: شیوا کاویانی ؛ پیشگفتار (شیوا کاویانی) ؛ صفحه ی 15.
2- آیین قبالا (عرفان و فلسفه ی یهود)؛ برگردان و پژوهش: شیوا کاویانی ؛ نوشتار نخست: مطالعه یی تطبیقی در عرفان یهود و قبالا (شیوا کاویانی) ؛ صفحه ی 24.
3- آیین قبالا (عرفان و فلسفه ی یهود)؛ برگردان و پژوهش: شیوا کاویانی ؛ نوشتار نخست: مطالعه یی تطبیقی در عرفان یهود و قبالا (شیوا کاویانی) ؛ صفحه ی 25.
4- نوشتار دوم کتاب «آیین قبالا» ترجمه ای است از فصلی از کتابِ
Major Trends in Jewish Mysticism
پست‌ها
